با توجه به ازدیاد خدایان در نزد مصریان و نزدیکی دیدگاه ها و نیز همگرایی آنان به خدایان واحد سبب گردید تا اوضاع طبیعی مصر و زندگی مصریان تحت تاثیر مذهب قرار گیرد به طوری که همه تلاش مصریان (از رفتارهای اجتماعی گرفته تا هنرهای گوناگون) این بود که خدایان خشنود کردند و تبعا معماری مصر نیز از باستان در خدمت دین و مذهب قرار گرفت به گونه ای که خانه ها و کاخهای خود را از خشت و چوب می ساختند و حال آنکه معابد را از سنگ و آجر بنا می کردند که گویی ابدی هستند . مصریان هر وسیله مادی یا جادویی را که ممکن بود مرده را به صورت زنده نگه دارد به کار می بردند و برای مردگان ، تمام اسباب راحتی و شادی های دنیای خاکی را فراهم می کردند و بعدا که تمامی مصر به خدای خدایان رع ایمان آورد فرعونها خود را در سلسله چهارم پادشاهی پسر رع خواندند و با استفاده از نشان رع که چیزی شبیه هرم بود مردم مصر و امکانات موجود را برای ایجاد مقابری هرمی برای خود به خدمت گرفتند مردم معتقد بودند اگر پسر رع از آنها خشنود گردد ، رع نیز از آنها خشنود است و اگر فرعون جاودان بود ، پس در پایان از نظر عمویت ، تمام جامعه به حساب می آمد در هر جای مصر ، مرده بر زنده ، قد بر افراشته بود حتی گربه های خانگی را مومیایی می کردند تا از هستی آینده آنها اطمینان پیدا کنند مصریان به گونه ای خود را مقید دین می دانستند که حتی شهرهای خود را نیز چندان استوار نمی ساختند و تنها این طبس بود که آنهم به دلیل قداستش در طی اعصار مورد توجه و بازسازی قرار     می گرفت . و نخستین ویرانه هایی به صورت شهر قابل شناسایی هستند . معمولا عناصر عمده و برجسته مانند معبد و کاخ و گاهی انبار ذخیره غلات را در داخل ارگ محصور و یا میدان مقدسی نشان می دهند اینها هسته فعال شده در انفجار درونی شهر بودند . تنها «شهرهای» کامل اولیه که از مصالح پایدار ساخته شده اند شهرهای مردگان با گورستان ها هستند .مانند آنچه در سقره که پیرامون پلکان هرم زوسر حدود 2650-2700 پیش از میلاد ساخته شده است . هنری فرانکفورت می گوید : « هر فرعونی در نزدیکی محل که برای آرامگاهش انتخاب شده بود مسکن می گزیند . جائیکه در بهترین دوران عمرش کارهای هرم و معبد می یافت و در حالی که کارهای حکومتی در شهر مجاور صورت می گرفت ولی پس از مرگ وی کاخ به کاهنان و افسرانی که به آیین وی وفادار مانده و حافظ میراث وی بودند واگذار می گردید .مگر اینکه پاداش جدید نسبت به ادامه سکونت در آنجا تصمیم می گرفت از این رو این شهرهای آرامگاهی نخستین شکل «شهر مسکونی شاهی» یا شاه نشین نظیر ورسای و کارلسروهه به شمار می آیند .»به دست نیامدن آثار شهرهای کهن در مصر دلیل بر وجود نداشتن این شهرها نیست بلکه دلیل آن است که این شهرها با مصالح کم دوام ساخته می شدند و چون فایده ای برای زندگی بعد از مرگ مصریان نداشتند به آنها توجه چندانی نمی شد . هر دولت موخ مشهور یونانی درباره مصری ها می گوید : « مصری ها بیشتر از هر قوم دیگری به شدت و حد افراط مذهبی اند» حال با آنچه ذکر گردید با توجه به داشت همه امکانات و هنرهای مصر باستان از جمله معماری ان در خدمت مذهب مصریان بوده است .  باب النصر ، باب الفتوح و باب الزویلا باقی مانده است سرزمین مصر هنوز هم با معابد فراعنه ، بناهای یونانی ، کلیساها و مساجد خود یکی از مراکز شگفتی های عالم محسوب می شود .                و کلیه و کبد و . . . را تخلیه می کردند تا مانع پوسیدگی شود . سپس از طریق بینی با یک قلاب دراز مغز را قطعه قطعه خارج می کردند . تنها اندامی که برداشته نمیشد قلب بود ، زیرا گمان می رفت که مرکز روح باشد .بعد از تخلیه اندام ها ، بدن فرعون با شراب شستشو داده می شد و با صمغ مر و عطر پرو دوباره دوخته می شد . سپس حنوط گران آن را با نترون ، نوع خاصی از نمک ، می پوشاندند تا مایعات درون بافت های بدن خشک شود بعد از هفتاد روز بدن خشک شده را در نیل می شستند و روی پوست روغن و موم می مالیدند . سپس پیکر را در نوارهایی از کتان نازک می پیچیدند اگر تمام این عملیات درست انجام می شد ، بر اساس اعتقاد مصری ها ، فرعون مرده به زودی به زندگی بر می گشت بعد از اتمام مومیایی کردن وقت برگزاری مراسم یادبود فرا می رسید که جسد را طی مراسم و تشریفات خاصی به آرامگاه هدایت می کردند بعد از قرار دادن فرعون در آرامگاه ، کاهن مراسم نهایی را به جا می آورد که با این کلمات پایان می یافت : « تو دوباره زندگی خواهی کرد ، تو همیشه زنده می مانی ، تو دوباره جوان می شود ، تو دوباره جوان هستی برای همیشه .» برای تغذیه روح فرعون پس از مرگ ، کاهنان خاصی آیین مذهبی را در معبد سوگواری مجزایی اجرا می کردند به همراه مومیایی وسایل و اشیاء و آذوقه نیز در مقبره جای          می گرفت تا فرعون از آن استفاده کند بعد از کشف جسد خفو در زیر هرم او یک کشتی پیدا شد که برای رد شدن خفو از رود نیل قرار داده شده بود .بعد از خفو نیز فراعنه ای روی کار آمدند مانند : منقرع (نوه‌ی خفو) ، خفرع (پسر خفو) کفرع (پسر خفو)
دسته ها : معماری
چهارشنبه شانزدهم 2 1388
 

 نقش سیگما در کنترل کیفیت 

سیگما یکی از حروف الفبای یونانی و در علم آمار از شاخصهای مهم پراکندگی به نام انحراف معیار و در واقع مقیاسی برای سنجش انحراف است ؛ سیگما بیانگر آن است که یک فرایند چه اندازه از حالت مطلوب خود منحرف شده است ، لذا در واقع استعاره‌ایست برای دقت فوق‌العاده در کاهش هزینه‌های کیفیت . استعاره‌ای که اهمیت محاسبات دقیق در فرایند تولید و ارایه خدمات را مورد تاکید قرار می‌دهد . شش‌سیگما یعنی رسیدن به سطحی از کیفیت تولیدات و ارایه خدمات که خطای فرایندهای کاری به میزان 3.4 در یک میلیون موقعیت کاهش یابد ؛ این در حالیست که سطح کیفی سه‌سیگما که طی دهه‌های گذشته مورد قبول بود ، اکنون به دلایل مختلف از جمله افزایش پیچیدگی و حساسیت تکنولوژی و نیز بالا رفتن انتظارات مشتریان ، سطحی قابل قبول به شمار نمی‌آید .

شش‌سیگما یک استراتژی تحول سازمانی است ؛ استراتژی تحولی شش‌سیگما ، سیستمی ‌است که موجب توسعه و گسترش متدهای مدیریتی ، آماری و نهایتا حل مشکلات شده و به کمپانی امکان جهش و تحول را می‌دهد . احراز کیفیت برتر و افزایش قابلیت اعتماد در محصولات تولیدشده و مونتاژشده نیازمند چارچوبی است که به قابلیتهای سازمان در زمینه‌های مدیریت ، کاربرد اطلاعات و تکنولوژی ، یکپارچگی ببخشد ؛ برای استفاده از اطلاعات ، وجود یک سری ابزارهای آماری که بتوان بوسیله آنها عملکرد فرایندها و تولیدات را بهینه نمود ، بسیار ضروری است . در دنیای رقابتی امروز ، کیفیت خوب یک ویژگی تجملاتی نیست بلکه از دیدگاه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان یک نیاز بنیادی است .  صرفنظر از تعریفهای متعدد کیفیت ، یک سری ویژگیهای مشترک جهانی برای آن درنظر گرفته شده است که عبارتند از : عملکرد دقیق ، حداقل تغییر و کمترین هزینه . دانشمندان و مهندسینی که به طور عمومی و کلی با مسائل برخورد می‌کنند علاقمند به مورد اول ، آمارگران متمایل به مورد دوم و مدیران تجاری دوستار مورد سوم می‌باشند ؛ بدیهیست فرایند و یا محصولی موفق است که برخوردار از همه موارد فوق باشد . شش‌سیگما فلسفه بهبود مستمر است و به سمت عالی شدن در همه کارها پیش می‌رود . شش‌سیگما سیستمی ‌است که تعیین می‌کند کجا قرار گرفته‌ایم ، دوست داریم کجا باشیم ، چگونه به آن مقصد خواهیم رسید و چگونه در طول راه پیشرفت خواهیم ‌نمود . شش‌سیگما ابزاریست که برای میزان‌سازی دقیق ماشین فرایند بکار می‌رود و اینکار را از طریق مشتری‌مداری ، بهبود مستمر و درگیر کردن و مشارکت همه اعضا در داخل و خارج سازمان انجام می‌دهد . در مبحث شش‌سیگما ، سه حوزه اصلی وجود دارد : حوزه اول فلسفه است که طریقه حرکت ، چشم‌انداز و جهت حرکت سازمان را تعیین می‌کند . حوزه دوم مقیاس است که به سازمان این امکان را می‌دهد تا به طور دقیق نحوه عملکرد فرایندها را مشخص کند . حوزه سوم نیز روش‌شناسی است . روش‌شناسی یک فرایند سیستماتیک است که موجب شناسایی ، تبیین ، اندازه‌گیری ، تحلیل ، توسعه و استاندارد شدن یک فرایند می‌شود . هر چه تعداد شش‌سیگماها بیشتر باشد میزان خطا کمتر است . هر چه تغییرات کوچکتر باشند هزینه کمتر است . بهترین سازمانها حدود 3 یا 4 سیگما بکار می‌گیرند که این تعداد ، احتمال بروز خطا در یک میلیون واحد را به 6200 عدد می‌رساند . به طور عملی تعداد خطاها می‌تواند تا 3.4 واحد در هر یک میلیون واحد کاهش پیدا کند و این به معنای میلیونها دلار صرفه‌جویی است . شش‌سیگما یک رویکرد تحولی مدیریتی است که باعث ارتقا و بهبود کیفیت می‌شود . مسیری روشن در دستیابی به بهبود مستمر و آرمانی است که شرکت‌ها را به تولید بهتر ، سریع‌تر ، باکیفیت‌تر و در نهایت با قیمت تمام‌شده‌ کمتر ترغیب ‌می‌نماید تا منجر به سودآوری بیشتر گردد . در برنامه‌های شش‌سیگما ، به‌ هر آن‌ چیزی‌ که‌ با رضایتمندی‌ مشتریان‌ و مطلوبیت‌ مدنظر آنها مغایرت‌ داشته‌باشد ، ضایعات گفته ‌می‌شود. استراتژی شش‌سیگما دربرگیرنده‌‌ استفاده‌ از ابزارهای‌ آماری‌ در قالب‌ یک‌ روش‌ ساخت‌یافته‌ است‌ تا با دست‌یابی‌ به‌ دانش‌ موردنیاز در دنیای‌ رقابتی‌ امروز ، تولید محصولات‌ و ارائه‌ خدمات‌ بهتر ، سریعتر و با هزینه‌ کمتر‌ی انجام‌ به انجام رسد . شش‌سیگما رویکردی نظام‌یافته‌ و پویا برای‌ هدایت‌ اطلاعات و یک ‌متدولوژی‌ برای‌ حذف‌ ضایعات است ؛ با این‌ هدف‌ که شش‌سیگما در فاصله‌‌ مابین‌ حدود مشخصه‌ پایینی ‌و بالایی از مقدار هدف‌ قرار گیرد . برنامه‌های شش‌سیگما برای‌ هر فرایندی ‌، از ساخت‌ و تولید گرفته‌ تا هر فرایند اجرایی‌ و نیز برای ‌سرویس‌های‌ خدماتی‌ استفاده ‌می‌شود ‌. شش‌سیگما یک استاندارد جهانی است که علاوه بر تامین نیاز مشتریان باعث توسعه و پیشرفت کارکنان در لایه‌های جدید می‌شود و این به منزله یک مسئولیت برای نیروهای انسانی است نه فقط یک فرصت . نیروهای انسانی نیازمند افزایش ارزش عملکردهای خود می‌باشند که این کار را با ایفای یک نقش کلیدی و پیاده سازی شش‌سیگما در سازمان خود انجام می‌دهند . شش‌سیگما یک متد آماری است که نیازهای مشتری را به صورت وظایف جداگانه تعریف کرده و ضمنا یک سری ویژگیهای بهینه در صورتیکه بین آنها عملکردهای فیمابین وجود داشته باشد ، برایشان در نظر می‌گیرد . همانگونه که از شواهد پیداست ، گامهایی که برای نیل به این هدف برداشته می‌شود تاثیر بسیار عمیقی بر روی کیفیت محصولات ، عملکرد سرویسهای مشتریان و پیشرفتهای حرفه‌ای پرسنل خواهد گذاشت . شش‌سیگما به دلیل تاکید عمیق بر روی تحلیلهای آماری ، مقیاسهای ارزیابی طراحی ، تولید محصول و فعالیتهای متمرکز در حیطه مشتری‌گرایی ، قادر است احتمال بروز خطا در محصولات و سرویسها را به میزان بی‌سابقه‌ای کاهش دهد ؛ شش‌سیگما حاصل پیوند سیستمهای اجتماعی و فنی است . به طور ساده می‌توان گفت که شش‌سیگما متدی است که بر اساس داده (data) هدایت می‌شود و هدف آن دستیابی به کیفیت برتر است . چیزی که شش‌سیگما را از سایر اصول کیفیت متمایز می‌کند پیش‌گیری قبل از وقوع اشتباهات است ؛ به طور ویژه می‌توان گفت شش‌سیگما یک تلاش نظام‌یافته است که فرایندهای تکرار‌شونده سازمان را در بخشهای طراحی محصولات ، عملکرد تامین‌کنندگان ، سرویسهای خدماتی و ... را از نزدیک مورد سنجش قرار می‌دهد   
دسته ها : علمی
چهارشنبه بیست و هشتم 12 1387

یافتن کسى که مزه شیرین را دوست نداشته باشد کار سختى است. در واقع تصور مى شود که تمایل انسان به شیرینى ها یک سازگارى اساسى براى بقا بوده است. هنگامى که به نوزادان طعم هاى اساسى گوناگون یعنى شیرینى، شورى، تلخى و ترشى را ارائه مى دهیم آنها شیرینى را انتخاب مى  کنند. دانشمندان معتقدند این ترجیح ممکن است یک طرح تکاملى باشد که تضمین مى کند نوزادان شیر را که براى ادامه حیاتشان ضرورى است بپذیرند، چرا که شیر به علت قند موجود در آن (لاکتوز) اندکى شیرین است.

قند ها
در حالى که بسیارى از افراد مزه شیرینى را به قند معمولى یا ساکاروز نسبت مى دهند، ساکاروز تنها یکى از انواع قند هایى است که مزه شیرین دارند.
میوه ها داراى قند هاى ساده اى مانند گلوکز و فروکتوز هستند؛ مواد غذایى دیگر نیز مانند عسل یا شربت ذرت داراى قند هایى هستند که ترکیبى از گلوکز و فروکتوز هستند.یک قند ساده دیگر قند لاکتوز نام دارد که ترکیبى از گلوکز و یک قند ساده دیگر یعنى گالاکتوز است.
همه قند ها مواد کربوهیدراتى هستند که به ازاى هر گرم چهار کالرى انرژى ایجاد مى کنند و همه کربوهیدرات ها از یک یا چند نوع مولکول قند ساده تشکیل شده اند. قند ها پس از گوارش از طریق جریان خون به سلول هاى بدن مى رسند و در آنجا به عنوان سوخت اصلى بدن، کمک به سوخت و ساز چربى، تشکیل پروتئین ها و ذخیره براى استفاده هاى بعدى به کار مى روند.
قند ها تنها شیرین کننده هاى غذا نیستند، آنها خصوصیات عملى منحصر به فردى دارند مثلاً رشته شدن و قوام گرفتن غذا که خوردن غذا را لذت بخش مى کند مدیون آنها است.
ساکاروز: یا همان قند معمولى که ما به صورت شکر یا حبه هاى قند- مصرف مى کنیم یک ترکیب دوقندى (دى ساکاریدى) است که از دو قند گلوکز و فروکتوز تشکیل شده است و به ازاى هر گرمش ۴ کالرى (تقریباً ۱۶ کالرى براى هر قاشق چایخورى شکر) انرژى تولید مى کند. فرایند تصفیه قند در کارخانه ناخالصى ها را از نیشکر یا چغندر قند مى زداید و بلور هاى سفیدى به وجود مى آورد که شکل شاخص شکرى را که سرمیز مى گذاریم به وجود مى آورد. ملاس شکل ناخالص تر ساکاروز است.
فروکتوز: فروکتوز مانند ساکاروز به ازاى هر گرم چهار کالرى ایجاد مى کند. همانطور که گفته شد فروکتوز یکى از اجزاى سازنده قند معمولى یا ساکاروز است، فروکتوز همچنین به شکل بلورى به برخى نوشابه ها اضافه مى شود.

• شیرین کننده هاى کم کالرى

شیرین کننده هاى کم کالرى مزه شیرین ایجاد مى کنند ولى فاقد کالرى هستند یا میزان کالرى کمى دارند، بنابراین باعث افزایش وزن نمى شوند. این مواد پیش از آنکه مجوز مصرف بگیرند باید استاندارد هاى لازم از لحاظ ایمنى را کسب کنند. از جمله باید براى کودکان و زنان باردار بى خطر باشند. در حال حاضر شش شیرین کننده قوى کم کالرى توسط سازمان غذا و داروى آمریکا به تصویب رسیده است که شامل این مواد مى شود: آیس سولفام پتاسیم (Ace-k)، آسپارتام، نئوتام، ساکارین، سوکرالوز و تاگاتوز و دو ماده دیگر آلتیام و سیکلامات نیز در بسیارى کشور ها مجوز مصرف گرفته اند.
آسپارتام در بسیارى از غذا ها و نوشابه  ها و به صورت شیرین کننده سر میز غذا مصرف مى شود. آسپارتام به ازاى هر گرم داراى چهار کالرى است، اما در مقایسه با قند معمولى ۲۰۰ برابر شیرین تر است، بنابراین مقدار بسیار کمى از آن براى شیرین  کردن کفایت مى کند و لذا کالرى زیادى را به غذا  ها نمى افزاید.
اضافه کردن ساکارین که یکى از قدیمى ترین شیرین کننده هاى کم کالرى است، کالرى به غذا ها اضافه نمى کند. آیس سولفام پتاسیم (Ace-K) در بسیارى از نوشابه ها و غذا ها و به عنوان تشدید کننده رایحه هم کاربرد دارد. این ماده نیز فاقد کالرى است و در مقابل حرارت هم پایدار است. هنگامى که آن را با سایر شیرین کننده هاى کم کالرى مخلوط مى کنند یک اثر افزاینده دارد و طعم شیرینى و پایدارى غذا ها و نوشابه هاى کم کالرى را مى افزاید.

• سوکرالوز
تنها شیرین کننده کم کالرى که از قند ساخته مى شود و حدود ۶۰۰ بار شیرین تر است، فاقد کالرى و پایدارى زیادى تحت شرایط به عمل آورى دارد. سازمان غذا و داروى آمریکا سوکرالوز را براى استفاده در غذا ها و نوشابه ها در پختن غذا و نان و به عنوان شیرین کننده روى میزى تائید کرده است.
• نئوتام

یک شیرین کننده فاقد کالرى و یک طعم دهنده با مزه اى مانند قند و شیرین است. حدود ۸۰۰ بار شیرین تر از قند و مقدار بسیار کمى از آن براى شیرین کردن غذا ها و نوشابه ها کافى است. نئوتام در سال ۲۰۰۲ به وسیله سازمان غذا و داروى آمریکا بعد از یک بررسى گسترده و بیش از ۱۰۰ مطالعه براى اثبات سلامت و کارآمدى جهت استفاده عمومى در غذا ها و نوشابه ها مورد تائید قرار گرفت. نئوتام به سرعت تجزیه شده و کاملاً حذف شده و در بدن تجمع نمى یابد. نئوتام براى استفاده عمومى افراد شامل زنان باردار و شیرده، کودکان و افراد دیابتى مناسب است.
• تاگاتوز
از نظر علمى به عنوان دلتا- تاگاتوز شناخته مى شود که شیرین کننده اى است با کالرى کم و از مشتقات لاکتوز است که در برخى محصولات لبنى و سایر غذا ها وجود دارد.
تاگاتوز در آمریکا اجازه استفاده در غذا و نوشابه ها را دارد.

• مخلوط شیرین کننده هاى کم کالرى
مخلوط شیرین کننده هاى کم کالرى در غذا و نوشابه ها به صورت دسته جمعى عمل مى کنند تا سطح مورد نیاز شیرینى را در سطوح کمتر از شیرین کننده هایى که به تنهایى استفاده مى شوند ایجاد کند. طعم نهایى اغلب انتظارات مصرف کننده ها را نسبت به قند یا سایر شیرین  کننده هاى کالرى دار بهتر تامین مى کند. همچنین محصولات ممکن است پایدارى شیرینى بهترى تا پایان طول عمر محصول داشته باشند. مراجع سلامتى جهان نتیجه گرفته اند در حال حاضر هیچ شاهد علمى وجود ندارد که مخلوط این مواد اثرات فیزیولوژیک متفاوت از اثر هر یک از این مواد به تنهایى داشته باشند و موردى هم تا به حال گزارش نشده است.
• الکل هاى قندى (قند الکل)
در حالى که طعم شیرین عموماً از قند ها ناشى مى شود امروز انواع بسیارى از شیرین کننده ها که به غذا اضافه مى شوند وجود دارند. الکل هاى قندى مانند اریتریتول، ایزومالت، مانیتول، مانیتون، سوربیتول و گزیتول، مزه شیرین را به وجود مى آورند، در بسیارى از آب نبات هاى فاقد قند، غذا ها و آدامس هاى جویدنى وجود دارند. الکل هاى قندى به طور طبیعى در بسیارى از سبزى ها و میوه ها یافت مى شوند اما در تولید تجارى آنها را از سایر کربوهیدرات ها مانند ساکاروز، گلوکز و نشاسته به دست مى آورند.
• شیرین کننده ها و سلامتى
اگرچه که قند ها، شیرین کننده هاى کم کالرى، مخلوط شیرین کننده ها یا الکل هاى قندى، مزه بسیارى از غذا هاى مورد علاقه را ایجاد مى کنند، کارشناسان تغذیه عقیده دارند که غذا هاى شیرین مى توانند بخشى از یک رژیم سالم باشند.
مسئله مهم دریافت متعادل کالرى است به طورى که اطمینان حاصل شود غذا هاى شیرین- که برخى از آنها مواد مغذى چندانى به رژیم غذایى نمى افزایند- جاى موادى را نگیرند که سرشار از م روى مى آورد و بعد احساس گناه او را دربرمى گیرد و دوباره مصرف آنها را تحریم مى کند.
به این ترتیب چرخه معیوبى از توالى ممنوعیت و افراط در مصرف به وجود مى آید که نهایتاً باعث شکست در اهداف رژیم غذایى مى شود.قندها و شیرین کننده ها باعث بیش فعالى در کودکان، دیابت نوع ۲ یا سایر بیمارى هاى مزمن نمى شوند.شواهد علمى ارتباط میان مصرف  قند و چاقى و اضافه وزن را تائید نمى کند. تحقیقات دیگر بر روى شیرین کننده هاى فاقد کالرى به وسیله کمیسیون  اروپایى و آژانس استاندارد هاى غذایى فرانسه سلامت و مفید بودن آنها را در رژیم غذایى دوباره تائید مى کند. این مواد این ظرفیت را دارند که به عنوان وسیله اى براى مدیریت موثر وزن- هنگامى که در هماهنگى با فعالیت جسمى و انتخاب هاى غذایى مناسب استفاده شوند- به کار روند

سه جایگزین رایج تری که برای قند عرضه شدند همه به طور تصادفی کشف شدند. ساکارین، نخستین شیرین کننده مصنوعی مدت ها قبل از آنکه مصرف آن به عنوان جایگزینی برای قند خوراکی معمولی یا "سوکروز" رواج پیدا کند، بیش از یکصد سال پیش کشف شد. این واقعه در آزمایشگاه "ایرا رِمسِن" ( Ira Remsen) ، مشهورترین شیمیدان آمریکایی سده نوزدهم، روی داد.

در سال 1879، یکی از همکاران رمسن بر روی مسئله ای کار می کرد که به عنوان برنامه پژوهشی نظری به او محّول شده بود. ضمن این کار، همکار مذکور که "فالبرگ" نام داشت، متوجه شد ماده ای که تهیه کرده بود و تصادفاً بر دستش ریخته بود طعم بسیار شیرینی دارد ( آن روزها شیمیدانان مثل حالا زیاد در بوییدن و چشیدن موادی که با آنها کار می کردند، محتاط نبودند). ظاهراً فالبرگ، ارزش احتمالی این ماده شیرین جدید را حدس زده بود، چون برای تهیه آن روشی تجاری ابداع کرد و در سال 1885 به نام خود به ثبت رساند. نامی که برای این ماده جدید انتخاب کرد، ساکارین بود که از معادل لاتینی قند یا ساکاروم مشتق می شد.

در سال 1937 یکی از دانشجویان فارغ التحصیل شیمی که زیر نظر پروفسورل. ف. آودریت در دانشگاه ایلینویز پژوهش می کرد مشغول آماده کردن ترکیباتی به نام سولفامات ها بود، چون تصور می شد خواص دارو شناختی ( نه شیرین کنندگی ) جالبی داشته باشند. این دانشجو که "مایکل سودا" نام داشت ضمن کار در آزمایشگاه متوجه شیرینی چشمگیری در سیگاری که مشغول دود کردن آن بود شد، و پی برد که منشاء آن یکی از موادی است که روی آن کار می کرد. این ماده "سیکلوهگزیل سولفامات سدیم" بود. بعدها معلوم شد که نمک کلسیمی آن هم شیرین است. از نمکهای سدیمی و کلسیمی اسید سیکلوهگزیل سولفامیک به عنوان جایگزین هایی برای قند استفاده شد، که نمک کلسیمی آن در رژیم های کم سدیم به کار رفت. تا سال 1970استفاده از این مواد به عنوان جایگزین هایی برای قند رواج داشت، اما در آن سال سازمان مواد غذایی و دارویی ایالات متحده براساس پژوهش هایی که در جانوران انجام گرفته بود و حکایت از زیانمند بودنش می کرد، آن را در آمریکا ممنوع ساخت. پس از کشف شیرینی سیکلوهگزیل سولفامات سدیم، انواعی از سولفاماتهای مشابه تهیه و آزمایش شدند، اما هیچ یک از آنها به اندازه نخستین جایگزینی که مایکل سوادی تیزبین شناسایی کرد شیرین نبودند. سیکلاماتها را با ساکارین مخلوط می کردند، چون این دو در کنار یکدیگر طعم شیرین تری داشتند، و ضمناً تلخی کمتری هم از آنها در دهان باقی می ماند.

سومین جایگزین شیرین کننده مهم نیز که آسپارتام ( یا به نام تجاری اش نوتراسوییت) خوانده می شود کاملاً به طور تصادفی کشف شد. نام شیمیایی صحیح آسپارتام ، ل- آسپارتیل – ل- فنیل آلانین متیل استراست. قسمت " متیل استر" نام آن بدین معناست که این ماده از خویشاوندان شیمیایی نزدیک دی پپتیدل- آسپارتیل- ل – فنیل آلانین است. هر دی پپتید ترکیبی از دو اسید آمینه است که آجرهای ساختمانی پروتئین ها هستند؛ وقتی پروتئینی را هضم می کنیم به اسیدهای آمینه سازنده اش شکسته می شود. این استرمتیلی دی پپتید مذکور از مواد واسطی بود که شیمی دانان شرکت " سرل طبی " فرآینده تهیه ی یک تتراپتیید ( ترکیبی از چهار اسید آمینه ) به دست آورده بودند. تتراپپتیدی که به دنبال آن بودند در طرح پژوهشی تهیه دارویی برای زخم معده مورد نیاز بود تا از آن به عنوان مقیاسی زیست شناختی استفاده شود.

یکی از شیمی دانان برحسب تصادف مقداری از استردی پپتید واسط را چشید و متوجه طعم بسیار شیرین آن شد. طعم شیرین آسپارتام را نمی شد از روی ویژگی های اسیدهای آمینه تشکیل دهنده اش پیش بینی کرد- یکی از آنها " بی مزه" است و دیگری طعم تلخی دارد. شیرینی زیادی که بر اثر ترکیب این دو و تبدیل آنها به استرمتیل ایجاد شد کاملاً  نا منتظره بود.

جیمزم. شلاتر، شیمیدان، در کتاب آسپارتام: فیزیولوژی و زیست شیمی (1984) چگونگی کشف آسپارتام را شرح می دهد:

"در دسامبر سال 1965 برای تهیه تتراپپتید انتهای کربنی گاسترین با دکتر مازور همکاری می کردم. ما مشغول تهیه مواد واسط بودیم و سعی می کردیم آنها را خالص کنیم. بخصوص در یکی از روزهای دسامبر سال 1965 مشغول تبلور مجدد مقداری آسپارتیل فنیل آلاتین متیل استر( آسپارتام) بودم که دکتر مازور آماده کرده و به من سپرده بود. آسپارتام را در ظرفی با متانول حرارت می دادم که ناگهان مقداری از مخلوط به بیرون از ظرف ریخت. در نتیجه کمی از گرد آن برانگشتانم نشست. کمی بعد وقتی برای برداشتن کاغذی سرانگشت خودم را با زبانم تر کردم، متوجه طعم شیرینی غلیظی شدم. اول گمان کردم شاید هنوز مقداری شکر از صبحانه روی دستم مانده باشد. اما چیزی نگذشت که متوجه شدم ممکن نیست چنین باشد، چون در این فاصله دستانم را شسته بودم. بنابراین نتیجه گرفتم که گرد روی دستم باید از همان ظرفی باشد که بلور آسپارتیل فنیل آلانین متیل استر را در آن ریخته بودم. احساس کردم این استردی پپتید نباید سمّی باشد، در نتیجه کمی از آن را چشیدم و دریافتم که همان ماده ای است که اندکی قبل بر انگشتانم چشیده بودم."

آسپارتام برخلاف ساکارین و سیکلامات که بدون تغییر از بدن دفع می شوند، به اسیدهای آمینه طبیعی سازنده اش تجزیه می شود، و آنها نیز به نوبه خود در مسیرهای سوخت و ساز معمولی بدن به اجزای کوچکتری شکسته می شوند. چون شلاتر این مطلب را درباره سوخت و ساز پپتیدها می دانست، آن قدر جرئت داشت که ماده ای را که از ظرف بیرون ریخته بود، بچشد.

آسپارتام 180 تا 200 برابر شیرین‌تر از شکر بوده و تولید آن آسان است. ولی در برابر حرارت پایدار نبوده و در اثر حرارت دیدن، خاصیت شیرینی خود را از دست می‌دهد. آسپارتام در مقادیر زیاد در موش تومور مغزی ایجاد می‌کند، ولی در لیست کارسینوژن‌های انسانی قرار ندارد. مصرف مقادیر متوسط آسپارتام در دوران بارداری ایمن می‌باشد

با این حال آسپارتام دارای عوارض بسیار زیادی است که مصرف آن را محدود می‌نماید از جمله: حملات پانیک که یک عارضه شایع ناشی از مسمومیت با این قند است، تشنج، صرع، گیجی، میگرن، سردرد شدید، از دست دادن حافظه، اختلالات تکلم به صورت تکلم بریده بریده، بی‌حسی انتهاها، خستگی مزمن، بی‌خوابی، تحریک‌پذیری، فوبیا (ترس مرضی)، تغییرات تشخیصی واضح، تاکیکاردی، واکنش‌های آسمی، درد قفسه سینه، افزایش فشارخون، تهوع و استفراغ، اسهال، دردهای شکم، بلع دردناک، خارش، کهیر و سایر واکنش‌های آلرژیک، افزایش یا کاهش قند خون، اختلالات قاعدگی، اختلالات جنسی، کاهش میل جنسی در مردان، سوزش ادرار، افزایش تشنگی، افزایش وزن، ادم، نازک شدن موها، ریزش مو، درد مفاصل، تومور مغزی تایید شده در حیوانات و مرگ.

مصرف آسپارتام بیماریهای زیر را تشدید کرده یا علائم آن‌ها را تقلید می‌کند: فیبرومیالژی، آرتریت، اسکلروز مولتیپل، پارکینسون، لوپوس اریتماتو، حساسیت به مواد شیمیایی، دیابت و مشکلات ناشی از آن، آلزایمر، نقص های هنگام تولد، سندرم خستگی مزمن، لنفوم، بیماری اختلال در توجه، بیماریهای پانیک، افسردگی و سایر بیماریهای روانی.

اما با این همه باید بررسیهای جدید را نادیده نگرفت که نیویورک تایمز: یک بررسی جدید در مورد شیرین کننده مصنوعی آسپارتام ممکن است باعث راحتی خیال مصرف کنندگان نوشابه های رژیمی شود.یک تحقیق بزرگ انجام شده توسط موسسه ملی سرطان آمریکا هیچ ارتباطی را میان مصرف آسپارتام و افزایش خطر ابتلا به سرطان مغز یا سرطان های خون نشان نداده است.

درباره بی خطر بودن ساکارین و سیکامات بحث های فراوانی شده است. ساکارین بیش از 80 سال مصرف می شد بی آنکه اثر سوئی از آن مشاهده شود، اما در دهه 1970 به زیر سؤال رفت، چون در موش هایی که مقادیر بسیار زیادی ساکارین مصرف کرده بودند، تومورهای مثانه پیدا شد. البته تحریم پیشنهادی سازمان مواد غذایی و دارویی ایالات متحده تا ارزیابی آزمایش های جانوری بیشتر به تعویق افتاد. گرچه تحریم سیکلامات در سال 1970 در ایالات متحده اجرا شد، اما این جایگزین قند هنوز در بسیاری از کشورهای دیگر عرضه می شود.

ارائه ارقام دقیق برای سنجش میزان شیرینی یک ماده کار دشواری است. بی تردید ساکارین شیرین ترین ماده ای است که شناخته شده است. در مصارف عادی، نسبت شیرین کنندگی آن به سوکروز در حدود 300 به 1 است . سیکلامات در حدود 30 بار شیرین تر از سوکروز است و شیرینی آسپارم تام تقریباً 200 برابر بیشتر.

مواد شیرین کننده غیر مغذی طبیعی و صناعی دیگری به غیر از سه ماده ای که در اینجا شرح دادیم در سراسر دنیا مصرف شده اند، اما این سه ماده در ایالات متحده بیش از همه مورد استفاده قرار گرفته اند. هر سه به طور تصادفی کشف شدند، اما شاید این نمونه های بخت یاری به اندازه بقیه شگفت آور نباشند، چون طعم ها به غیر قابل پیش بینی و ذهنی بودن مشهورند.ساختارهای مولکولی ساکارین، سیکلامات و آسپارتام به نحو چشمگیری با یکدیگر متفاوت اند. گر چه ساکارین و سیکلامات در داشتن حلقه ای از شش اتم کربن به یکدیگر شبیه اند و هر دو یک اتم گوگرد دارند، اما آسپارتام کاملاً متفاوت است- در ساختار مولکولی آن هیچ وجه اشتراکی با دو ترکیب دیگر وجود ندارد.

مواد دیگری که به داشتن طعمی شیرین شناخته شده اند نیز انواع گوناگونی از ساختارهای مولکولی و ترکیب های شیمیایی دارند. دانشمندان علوم مولکولی کاملاً به این تناقض های ظاهری در ساختار مولکولی و کار کرد فیزیولوژیک پی برده اند، و کم کم  بر شناخت خود از این تفاوت ها افزوده اند. شاید در آینده در آینده نزدیک، پیشرفت چشمگیری در این زمینه صورت گیرد.

دسته ها :
دوشنبه دوازدهم 12 1387

خداوند بخشنده و مهربان را سپاس می گوییم که با تلاش خود توانسته ایم راهگشای اطلاعات درست و خدمت به کشور عزیزمان باشیم. گروه آمار رایانه به منظور کسب اطلاعات صحیح و کاهش هزینه ها و همچنبن تبلیغ علمی برای محصولات تولیدکنندگان صنعتی کشور در نظر دارد با همکاری تولیدکنندگان به طرح پرسشنامه در جهت کسب اطلاعات درست از مردم و مشتریان اقدام نماید همچنین این شرکت قادر به طراحی نرم افزارهای قوی در این خصوص شده است امید است تلاش ما بتواند خدمات ذیل را برای تولیدکنندگان به ارمغان بیاوردکسب اطلاعات به روز از مردم و مشتریان در جهت کاهش هزینه ها و سودهی بیشتر  *                تبلیغ مناسب برای محصول تولیدکنندگان در جهت بالا بردن فروش محصولات خود * ما تلاش شما را ارج می نهیم و در جهت بالا بردن کیفیت کار همگام شما هستیم                                  

    گروه آمار رایانه 

مشهد-حسابی 37 پلاک 28 – 6223486 - 09159239901

آقای سیدی و آقای عطار

 

 

دسته ها :
پنج شنبه هشتم 12 1387
X